Δεν έχουν καταλήξει οι αντιθέσεις και η παράθεση στοιχείων, για το πια πραγματικά ήταν η πατρίδα του "Πολυμήχανου". Στον αγώνα αυτόν, επιστρατεύτηκαν ερμηνείες, παρερμηνείες, ειδικές φιλολογικές γνώσεις και ακόμη ο αγώνας "καλά κρατεί". Γίνονται ειδικές μελέτες, για το πόσους κόμβους έπιαναν τα κωπήλατα πλοία, τι άνεμοι πνέουν συνήθως στις διαδρομές που έκανε ο Οδυσσέας, ακόμη και έρευνες αν έφτασε στην Αμερική ή στην Ιρλανδία. Μάλιστα κάποιος Λίβυος λογοτέχνης, σε κείμενά του, πιστεύει ότι ο τόσο έμπειρος Ιθακήσιος, έφτασε τάχιστα στην Ιθάκη και ότι η Οδύσσεια είναι οι μετέπειτα "εμπορικές" περιπλανήσεις του, βαφτίζοντάς τον έτσι....έμπορο "εισαγωγών - εξαγωγών". Θεοί του Ολύμπου...! Προσωπικά δεν είμαι σε θέση να κρίνω. Πάντως, επειδή η πατρίδα της συντρόφου μου είναι η νήσος Τάφος του Οδυσσέα (Μεγανήσι) και η δική μου η Ζάκυνθος, πέρασα πολλές φορές από την Ιθάκη, την Κεφαλλονιά και βέβαια τη Λευκάδα. Είχα την τύχη να ξεναγηθώ στα ευρήματα του W. Dorzifeld από τον ίδιο τον βοηθό του, στο μυχό Νυδρί-Βλυχό, της Λευκάδας και ν' ακούσω τις τεκμηριωμένες - εκ μέρους του - απόψεις, του φιλέλληνα αρχαιολόγου. Το δικό μου ερώτημα, μετά από αυτά τα συγκλονιστικά δεδομένα που κυκλοφορούν και διχάζουν, είναι, πως ένας τυφλός ποιητής μπόρεσε να έχει τόσες και τέτοιες λεπτομερείς γνώσεις, εξειδικευμένες πολλές φορές, ώστε σήμερα να δημιουργείται τέτοια Οδυσσεολογία και Ομηρολογία..... Ομηρολογία λοιπόν και ο λόγος περί.... ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ " Τ~ης Θήρας δ' ]εκατό σταδίους [απέχει νησίδιον { Ιος, [εν #ω κεκηδε~υσθαί τινες φασί τόν ποιητήν Ομηρον.." Στράβων (βιβλ. 10 κεφ.Ε παρ. 1) Χρειάστηκε να επισκεφτώ την όμορφη αυτή πινελιά στο Αιγαίο, την Ίο ή Νιο όπως είναι γνωστή, για να μάθω από ένα σεβάσμιο βρακοφόρο γέροντα, τι λέγεται, τι πιστεύουν για το τάφο του ιερού ποιητή της Ιλιάδας και Οδύσσειας. Όλοι πιστεύουν , πως ο τεχνίτης αυτός του έμμετρου λυρικού λόγου και της ποίησης, πέθανε και τάφηκε εδώ, καταμεσής του Αιγαίου. Με ξενάγησαν στην άλλη μεριά του νησιού, στη θέση "Πλακωτός", για να μου δείξουν το τάφο του και παρατήρησα πως όλες οι πληροφοριακές ταμπέλες έχουν αποτυπωμένη τη μορφή του Ομήρου. Τα είδα όλα αυτά διατηρώντας όμως τις επιφυλάξεις μου και έτσι όταν επέστρεψα στην έδρα μου άρχισα μια μικρή έρευνα, που από το "ΕΛΛΑΝΙΟΝ ΗΜΑΡ" σήμερα ευγενώς φιλοξενούμενος, σας παρουσιάζω. Διανοούμενος (αγνώστων στοιχείων) του 2ου μ.Χ αιώνα γράφει: "[ Αρχομένου δέ το~υ {εαρος [επεχείρησε πλε~ιν Ομηρος ε[ις τάς [ Αθήνας [εκ τ~ης Σάμου καί [αναχθείς μετά τινων [εγχωρίων [απηνέχθη ε[ις τήν { Ιον καί ]ωρμίσθησαν ο[υ κατά πόλιν [αλλά [επ' [ακτής: συνέβη δέ τω ] Ομήρω κατά πολύ καί {άρξασθαι μαλακώς {έχειν.[ Εκβάς δέ [εκ του πλοίου [εκοιμάτο [επί της κυματαγωγής, [αδυνάτως {εχων.Πλείους δέ ]ημέρας ]ορμούντων αυτών δι' [απλοϊαν καταβαίνοντες [αεί τινες των [εκ της πόλεως, [επεσχόλαζον παρά τω ] Ομήρω καί [εν θωϋματι ειχαν α[υτόν,[ακούοντες α[υτου. [ Εκ δέ της [ασθενείας ταύτης συνέβη τόν Ομηρον τελευτησαι [εν { Ιω... τελευτήσας δέ [εν τη { Ιω, αυτού [επ' [ακτής [ετάφη ]οπότε των Συμπλεόντων καί των πολιήτεων οσοι [εν διαλογή [εγεγένηντο αυτώ καί [ελεγειον τόδε [επέγραψαν [ Ιηται: [ Ενθάδε τήν ] Ιερήν κεφαλήν κατά γαια καλύπτει [ Ανδρων ]ηρώων κοσμήτορα θειον Ομηρον. Γράφει λοιπόν ο ιστορικός βιογράφος, αναφερόμενος στο 724 π.Χ που πέθανε ο ποιητής, σε ελεύθερη μετάφραση-διασκευή. "Στην αρχή της Άνοιξη , ξεκίνησε ο Όμηρος να πλεύσει προς την Αθήνα από τη Σάμο όπου βρισκόταν. Μπήκε σε πλοίο, αλλά λόγω κακών καιρικών συνθηκών, άραξε στην Ίο, και δεν πήγαν στην πόλη, αλλά έμειναν στην ακτή. Ο Όμηρος όμως αρρώστησε και αφού αποβιβάστηκε από το πλοίο κοιμόταν στην ακροθαλασσιά και βρισκόταν σε αδυναμία (76 ετών). Πολλές μέρες περίμεναν στον όρμo, χωρίς να μπορούν ν' αποπλεύσουν και συνέχεια έφταναν από την πόλη Ιήτες, για να κάτσουν πλάι του και με θαυμασμό να τον ακούσουν να διηγείται. Αλλά από την αρρώστια του, μετά από μέρες, πέθανε στην Ίο και στην ακτή της. Οι συμπλέοντες και λίγοι εκλεκτοί που είχαν συνομιλήσει μαζί του τον έθαψαν και οι κάτοικοί της του έγραψαν πάνω στον τάφο του.......... Έτσι σήμερα, πάνω από τη θάλασσα, πράγματι κοντά σε όρμο (Ωρμίσθησαν), όχι κοντά στην κατοικημένη πόλη (ού κατά πόλιν), υπάρχει θέση όπου βρίσκεται και δείχνουν τον τάφο του. Τίποτα το ιδιαίτερο. Ογκώδεις Κυκλαδίτικες πλάκες 20-30 εκατοστών πάχος (που αφθονούν) μπηγμένες βαθιά στη γη. Ο τάφος είναι περίπου 4,20 χ 1,70 μ. Υπάρχει προθάλαμος και στη συνέχεια νεκρικός θάλαμος, μικρότερος εσωτερικά από 2,0 μ. δεδομένου ότι ο Όμηρος ήταν κοντός. Βρίσκεται στην κορυφή μικρού λόφου, απ' όπου φαίνεται η Νάξος και όλο το Αιγαίο... Αν δε γίνομαι προληπτικός ή υπερευαίσθητος εθνικά, πρέπει ο τάφος να βλέπει προς τη μεριά της Τροίας, γιατί σίγουρα έχει Β/Δ κατεύθυνση (προσωπική μέτρηση). Είναι προφανές πως το ύψος του τάφου έχει αλλοιωθεί, από φυσικά και γεωλογικά φαινόμενα, φτάνει δε κατά μέσο όρο το 1,35 μ. και είναι ασκεπής. Το νησί Ίος είναι και ήταν βέβαια μικρό, αλλά λόγω της θέσεώς του (πλάι στη Σαντορίνη - Θήρα) κατά την αρχαιότητα είχε αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη. Έτσι στα νεώτερα χρόνια έγινε στόχος αρχαιοκάπηλων, κυρίως ντόπιων, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοί του. Για τον τάφο του Ομήρου, υπάρχει σειρά από ιστορίες και θρύλους, γύρω από την λεηλασία του.... Και είναι λογική η ύπαρξη θησαυρού στον εν λόγω τάφο, γιατί τι ανάγκη είχε σε μια βιαστική περιστασιακή ταφή η ύπαρξη προθαλάμου, αν δεν υπήρχαν κτερίσματα ; Εξ άλλου ο Όμηρος ήταν αναγνωρισμένος όταν πέθανε και επώνυμος. Σύμφωνα δε με πολλές μαρτυρίες, πέθανε πολύ πλούσιος. Αρκετοί ερευνητές πιστεύουν, από τη φύση του εδάφους, ότι ο τάφος είχε καλυφθεί με χώμα (τούμπα). Δεν είναι απίθανο γιατί δε θα μπορούσε να συντηρηθεί επί τόσα χρόνια, στο σημείο που βρίσκεται, με τις γνωστές αιολικές συνθήκες του Αιγαίου. ΓΙΑΤΙ Η ΙΟΣ ; Να λοιπόν που Όμηρο ακούμε διαβάζουμε, Ομηρολογούμε, αλλά λεπτομέρειες δε γνωρίζουμε. Λένε λοιπόν τα διασωθέντα αρχαία κείμενα : ]" ] Επτά πόλεις μάρνανται σοφήν διά ρίζαν ] Ομήρου Σμύρνην, Χίος, Κολοφών, [ Ιθάκη, Μύλος, { Αργος, [ Αθήναι." Κατ' άλλην εκδοχή : " ] Επτά πόλεις διερίζουσι περί τήν ρίζαν του ] Ομήρου Σμύρνα, Ρόδος, Κολοφών, Σαλαμίς, } Ιος, } Αργος, [ Αθ’ηναι." Ζητώ συγνώμη από τους φίλους μου Ιήτες, αλλά εύκολα το Χίος γίνεται Ίος.... Εκείνο που δεν χωράει καμιά αντίρρηση είναι πως η μητέρα του Ομήρου λεγόταν Κλυμαίνη και πράγματι ζούσε στο μικρό νησί αυτό, την Ίο. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Το 800 περίπου π.Χ που ιστορικά γεννήθηκε ο Όμηρος, η Ίος ήταν εμπορικό πέρασμα και σταθμός, από και προς τη Σαντορίνη. Με βάση τη γνώση των συνθηκών ναυσιπλοΐας στην περιοχή και το φυσικό λιμάνι του νησιού, πρέπει να δεχτούμε ότι ήταν ασφαλές καταφύγιο η Ίος. Έτσι δεν αποκλείω, ο μη επονομαζόμενος πατέρας του ποιητή, ερχόμενος από την Κρήτη ή Σαντορίνη ή κάπου αλλού, με σκοπό τα μικρασιατικά λιμάνια, να γνώρισε τη Νιώτισα Κλυμαίνη, σε μια στάση του στο νησί. Στη συνέχεια, την πήρε πιθανότατα μαζί του σε μια από τις πόλεις, που στα κείμενα αναφέρονται. Όλες οι αναφερόμενες όμως πόλεις, αν προσέξουμε, ήταν πηγές πλούτου και κέντρα πολιτισμού. Πλούσιος ή έμπορος πρέπει να ήταν ο άγνωστος πατέρας του, γιατί ο μικρός - μέγας Όμηρος είχε τύχει μεγάλης μόρφωσης. ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΟ ΑΛΗΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ Σχεδόν μοναδική και αδιαμφισβήτητη απόδειξη της σχέσης Ομήρου - Ίου είναι η επιγραφή που βρέθηκε στον τάφο του : ["[ Ενθάδε τήν ]ιεράν κεφαλήνκατά γαια καλύπτει [ Ανδρων [ηρώων κοσμήτορα θείον | Ομηρον." Επίσης τα πάμπολλα νομίσματα που κόπηκαν στο νησί, πάνω στα οποία υπήρχε η μορφή του ποιητή και στην άλλη όψη η λέξη ΙΗΤΩΝ, δείχνουν την αλληλεξάρτηση και τη συσχέτισή τους. Ολβιε καί δύσμαινον ({εφυς γάρ [επ' [αμφοτέροισι) Πατρίδα δίζηα μητρίς δέ τοι, ου πατρίς [εστί } Εστω { Ιος νησος μητρός πατρίς, {η σέ θανόντα Δέξεται [αλλά νέων παίδων α[ινιγμα φυλάξαι. [ Παυσανίας, Φωκικά - βιβ. 10ον, κεφ. 24, παρ. 2 ] Μας λέει λοιπόν ο ιδιόρρυθμος περιηγητής, πως κάποτε, απ' ότι προέκυψε από τα αρχεία των Δελφών, ο Όμηρος ζήτησε και πήρε τον προαναφερθέντα χρησμό, και η Πυθία του παράγγειλε ( σε ελεύθερη μετάφραση ) : Ευτυχισμένε και δυστυχισμένε ( διότι γεννήθηκες και τα δύο ) Ζητάς πατρίδα, αλλ' υπάρχει της μητέρας σου η οποία δεν είναι πατρίδα σου. Υπάρχει ένα νησί Ίος, πατρίδα της μητέρας σου, η οποία θα σε δεχτεί αφού πεθάνεις. Αλλά φυλάξου από το αίνιγμα των νεαρών παιδιών. Απ' ευθείας λοιπόν από τους Δελφούς έχουμε : α) Την φύση του ποιητή. Διάσημος, Πλούσιος (όλβιος), αλλά και τυφλός (δύσμαινος) . β) Η πατρίδα της Κλυμαίνης είναι όντως η Ίος. γ) Η Ίος πράγματι δεν είναι πατρίδα του. δ) Θα αποτελέσει όμως το "ύστατο χαίρε" και θα του δώσει τη γη της ταφής του ε) Αναφέρει τέλος και κάποιο αίνιγμα νεαρών παιδιών, που προβληματίζει. Αναζητώντας, βρήκα τη διασταύρωση του χρησμού στο έργο του Ιακ. Ραγκαβή "ΕΛΛΗΝΙΚΑ" στη λέξη Ίος, όπου γράφει : ¨ }ενθα [επί πέτρας καθεζόμενος ( ο Ομηρος ) [εθεάσατο [αλιείς προσπλέοντας, ων [επύθετο ε[ι τί }εχοιεν". Ο]ι δέ [αλιείς [απήντησαν οτι: " Οσ' εχομεν λυπήμεθα, οσ' ουκ }χομεν φερόμεθα". Ακόμη μια επαλήθευση, αφού μέχρι σήμερα ο όρμος κάτω από τον τάφο του ποιητή, είναι σημείο όπου "προσπλέουν" οι ψαράδες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Κάτι ανάλογο θα συνέβη και κείνα τα παλιά χρόνια. Όπως μου εξιστόρησε ο σεβάσμιος κάτασπρος Νιώτης γέροντας, ο γέρο Όμηρος βλέποντας τους ψαράδες να φτάνουν στον όρμο ,που ο ίδιος καθόταν, τους ρώτησε με αινιγματικό τρόπο "εάν έχουν κάτι", εννοώντας αν έπιασαν ψάρια. Οι νεαροί ψαράδες, χωρίς να ξέρουν με ποιον μιλούν, πιθανώς νευριασμένοι γιατί μπορεί να πήγε άσχημα η "ψαριά" τους ή γιατί δεν κατάλαβαν τον υπαινιγμό του, του απάντησαν και αυτοί αινιγματικά, υπονοώντας τις ψείρες : " ότι πιάνουμε το σκοτώνουμε, ότι δε πιάνουμε, το παίρνουμε μαζί και φεύγουμε.... Άντε να βρει άκρη ο ποιητής. Δεν μπόρεσε να καταλάβει την αινιγματική απάντηση των νεαρών ψαράδων και αυτός ο κοσμογυρισμένος, αρρώστησε από τον καημό του και πέθανε, όπως έλεγε ο χρησμός ! Σήμερα η Ίος είναι ένα νησί παγκόσμια γνωστό, κρατάει όσο μπορεί την μορφή του, το χρώμα, την Ομηρική του παράδοση και ιστορία. Ο σύλλογος Ιητών και οι τοπικοί παράγοντες, αξιοποιώντας τα ετήσια "ΟΜΗΡΕΙΑ", προβάλλοντας τις φυσικές ομορφιές του νησιού και έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση των επώνυμων συμπατριωτών τους, συμβάλλουν ώστε το νησί σήμερα ν' αρμενίζει περήφανο, ανάμεσα στις δεκάδες των κυκλαδικών νησιών, αυτήν την φημισμένη πηγή του Ελλαδικού Πολιτισμού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. "Νήσος ΙΟΣ" . Ανωνύμου, Κάιρο 1819 2. "ΙΟΣ" . Ι. Βαλέττα, Αθήνα 1910 3. Μια άσπρη πινελιά στο Αιγαίο.. Α. Τσαγγαρόπουλος, Αθήνα 1967. 4. Εφημ. " ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ" 1-11-97 αρθ. "Ο τάφος του Ομήρου". 5. Ιακ. Ραγκαβή, " ΕΛΛΗΝΙΚΑ " λέξη 105. 6. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ . " Φωκικά ", βιβλ. 10, κεφ. 24, παρ. 2. 7. ΜΑΘ. ΕΣΤΙΑ. Π.Χατζής. Οκτ.1966 8. ΣΤΡΑΒΩΝ. Βιβλ. 10, κεφ. ε΄, παρ. 1. 9. ΕΛΛΑΣ . Εκδ. Γιοβάνη τομ. 4. Του Αγγέλου Τσαγγαρόπουλου Τεχνολόγου μηχανικού-λογοτέχνη.